windows ажлын талбар explorer цонхны тухай

Microsoft excel

View more documents from Akhyt

Microsoft word 2007

View more documents from orgil

Wordpad програмын тухай

Wordpad 

Файл хавтас өргөтгөлийн гэж юу вэ?

Файл гэдэг нь тодорхой нэрийн дор  диск дээр хадгалагдаж байгаа тодорхой бүтэцтэй бүлэг мэдээллийг хэлнэ.  Файлын нэр нь хамгийн ихдээ 8 тэмдэгтээс тогтох ба нэрийн өргөтгөл нь 3 тэмдэгтээс тогтоно. Нэр өргөтгөл хоёрыг цэгээр тусгаарлана. Файлын хэмжээ, хэлбэр, төрөл янз бүр байна. Файлын  үндсэн хоёр төрөлд багтаан авч үздэг. Бичвэрийн файл нь үсэг болон тоон тэмдэгтээс тогтох бөгөөд ийм файлыг хүн дэлгэц дээр  шууд уншиж ойлгож болно. Бичвэрийн файлаас бусад бүх файлыг хоёртын файлд хамааруулдаг. Файлын өргөтгөл нь тухайн файлын төрөл, шинж чанарыг илэрхийлдэг. Нэр өргөтгөлийг хэрэглэгч дураар тодорхойлж болох боловч дараах зүйлийг анхаарах хэрэгтэй                 1. Диск дээр ижил нэр, өргөтгөлтэй файл хадгалагдахгүй                 2. Үйлдлийн системд хамрагдах командын нэртэй адил файл хадгалагдахгүй                 3. Ямар зорилгоор  ямар хэл дээр бичигдсэн программын файл болохыг тодорхой байхаар бодож өргөтгөлийг тодорхойлох хэрэгтэй. Жишээ нь .ASM - Ассемблер хэлний программын файлын өргөтгөл .BAK - Нөөц файлын өргөтгөл .BAS - Бейсик хэлний программын файлын өргөтгөл .BAT - Командын файлын өргөтгөл .COM- Үйлдлийн системээс шууд ажиллах файлын өргөтгөл .EXE -  Үйлдлийн системээс шууд ажиллах файлын өргөтгөл .PAS - Турбо Паскаль хэлний программын файлын өргөтгөл .TXT - Текст файлын өргөтгөл .BIN - Компиляторын завсрын файлын өргөтгөл .LIB - Программын сангийн файлын өргөтгөл COM, EXE, BAT өргөтгөлтэй файлуудыг үйлдлийн системээс ажиллуулахдаа зөвхөн нэрийг нь бичихэд хангалттай. Файлууд нь дараах шинжтэй байна.                 Read only - Зөвхөн уншигдах боломжтой файл                 Archive - Архивлагдсан файл                 Hidden - Нууцлагдсан файл                 System - Системийн файл Файлыг зохион байгуулалтаар нь дараалсан оролттой ба дурын оролттой гэж ангилна. Дараалсан оролттой:  бичлэгийн хэмжээ нь тогтмол биш байна. Дурын хандалттай:  бичлэгийн хэмжээ тогтмол Dos систем нь *.bat- командын дарааллыг агуулсан текст файл байна. *.exe,*.com -нь код агуулсан биелэх файл. Энэ 2 төрлийн биелэх программууд нь санах ойн дурын программ дээр ажиллах чадвартай. Мөн программийн зарим хэсэг нь санах ойд резидентээр үлдээд бусад кодууд нь өөр төрлийн санах ойд ачаалагдаж болно. *.com-файлын хэмжээ 64к-аас хэтрэхгүй.энэ нь зөвхөн код ба data segment-ээс тогтдог. Харин exe төрлийн файл нь сегментийг зохион байгуулах модулийг ачаалах ба тусгай мэдээлэл агуулсан холбоо хэсэгтэй байдаг. Үүгээрээ сом-оос ялгаатай. com-файлын хэмжээ харгалзах exe файлынхаас ямагт бага байдаг. com файлд толгой хэсэг байхгүй. Компьютерийг асаахад иж бүрдлээ шалгаад дараа нь удирдлагаа үйлдлийн системд шилжүүлдэг. Үйлдлийн систем ажиллаж эхлэхийн өмнө системийн гэж нэрлэгдэх 3 файл дискэн дээр заавал байх ёстой.(msdos.sys,io.sys, command.com); Каталог гэсэн ойлголт нь номын сангийн каталог гэсэн ойлголттой төсөөтэй бөгөөд файлыг тодорхой байдлаар нь ангилан  нэг нэрийн дор бүлэглэхийг хэлнэ. Хэрэв ямар нэг каталог өөр каталогт агуулагдаж байвал түүнийг дэд каталог гэнэ.  Файл бүр тодорхой нэг каталогт харгалздаг. Каталогт буй файлд хандахдаа түүний катологийн нэрийг зааж өгөх хэрэгтэй болдог. Тухайн үед хэрэглэгчийн ашиглаж, ажиллаж байгаа каталогийг  агшин зуурын каталог гэнэ. Агшин зуурын каталогийн жагсаалтыг DIR командаар харж болно.

Дэлгэц taskbar, start цэсний тохируулгыг хийх

Windows-ийн  үндсэн  дэлгэцийн  доод  талд   байнга  байрлах  саарал   өнгийн  мөрийг  taskbar  буюу шилжлэх        мөр   гэх   ба   програмуудын  хооронд  шилжих  бололцоог  олгодог.  Taskbar-ийг дэлгэцийн аль ч захад  байрлуулж болдог. үүний тулд хулганаар чирэн хссэн талдаа аваачиж болно.Мн ндрийн хэмжээг ч рчилж болно.Taskbar-г тохируулахын тулд Start Settings Taskbar and Start Menu эсвэл taskbar  дээр хулганаа байрлуулан баруун товчийг дарахад гарч ирэх цэснээс Properties командыг сонгоход дараах харилцах цонх гарч ирнэ.    1.   Lock  the  taskbar–Taskbar- ийн хөдөлгөнийг түгжинэ. 

2.   Auto-hide  the  taskbar  -       сонголтыг идэвхжүүлбэл  taskbar     нь   дэлгэцэнд үзэгдэхгүй     болох     бүгд         зөвхөн түүний   байгаа   газар   руу   хулганаар дөхөж    очих    үед    автоматаар    гарч ирдэг. 

3.   Keep  the  taskbar  on  top  of  other 

windows  –   сонголтыг   идэвхжүүлбэл 

Taskbar  нь    дэлгэцэн  дээр  гарч  ирэх 

бүх  цонхны наана   нь  харагдах  болно. 

өөрөөр  хэлбэл   хэрэв   энэ  сонголтыг 

идэвхжүүлээгй бол шинээр гарч ирэх 

програмын  цонх  нь  түүнийг  халхлан 

гарч ирэх болно. 

4.   Group  similar  taskbar    buttons– 

Taskbar     дээр    нээгдсэн    програмын 

нэрийн товч групплэгдэнэ. 

5.   Show  Quick  Launch  -   сонголтыг

идэвхжүүлбэл хурдан нээж

Taskbar дээр системийн цаг харагдана. ажиллуулах       програмын       товчийг 

дэлгэцэнд харагдуулна.

6.   Show clock – сонголтыг идэвхжүүлбэл

7.   Hide inactive icons – Taskbar-т нэмэгдсэн 
өргөн хэрэглээний програмын Icon-ыг нууцлах үгүйг

тохируулна. 

Start  товчин   дээр  дарж  эсвэл  гаран  дээрх  цонхны

зурагтай товчийг дарснаар гаргаж ирнэ.  Бусад ихэнхцэснээс    ялгаатай   нь    түүний элементүүдийг   бид өөрсдөө    нэмж,    хасч   зохион    байгуулж    болдог. Ингэхийн   тулд  Taskbar-ын       тохиргооны    цонхыг гаргаж ирнэ. Эндээс Start Menu хэсгийг сонгож Start  цэсэнд програм нэмэх, хасах гэх мэт үйлдлийг хийх

боломжтой. 

Start  Menu  самбар    нь  харагдалтын  горимын  хувьд

Start menu, Classic Start menu гэсэн загвартай.

·    Start  menu  –  загвар   нь  Start  цэснээс   өөрийн хэрэгцээт    програмаа    сонгож    ажиллуулах    нь хялбар юм.

·    Classic  Start  menu  –  загвар  нь  Windows  –ийн өмнөх  хувилбаруудын  Start  цэстэй  ижил.  Одоо Classic Start menu загвараар Start menu –г авч үзье. 

Энэ сонголтын ард байрлах  Customize…  товчийг дарж  Start  menu  –        д   програм    нэмэх,    хасах, 

тохируулга хийнэ.

2

Windows үйлдлийн систем

View more documents from Baaya Badrakh

Компьютерийн үүсэл хөгжил дотоод бүтэц зохион байгуулалт

Компьютерийн үүсэл хөгжил

Электрон тооцоолон бодох машиныг  бүтээх анхны оролдлогууд удаан жилийн түүхтэй ч орчин үейин комьютерийн анхны дизайныг дайны дараахан 1946 онд АНУ-ын эрдэмтэн зохион бүтээгчид гурван жилийн уйгагүй хөдөлмөрийн үр дүнд бүтээжээ.Энэ нь тухайн үед секундэд 5000 үйлдэл хийж чадаж байсан нь хүний ой ухааны чадавхитай зүйрлэхийн аргагүй дэвшилттэй байлаа.

Гэвч овор хэмжээ нь том, үнэ өртөг нь дааж давшгүй өндөр байсан учир олноор үйлдвэрлэх ямар ч боломжгүй байжээ.  Сансар судлал, батлан хамгаалах гээд засгийн газрын байгууллагуудад л тусгай зориулалтаар ашиглаж эхэлсэн байна.Үүнээс хойш 5 жилийн дараа анхны сайжруулсан 50 загварыг хийж тус бүрийг нэг сая доллараар худалдаанд гаргасныг тэр үейин томхон компаний тэргүүн баячууд л хэтэвчээ хоослон байж авцгаасан гэдэг. Үүнээс хойш таван жилийн дараа компьютерийн үнэ 10 дахин буурч 120 мянган доллар болж байжээ.

Компьютерийн технологи баруунд ийнхүү хурдацтай хөгжсөөр 1983 онд "Compaq" маркийн компьютер худалдаанд гарч эхэлсэн нь энэ төрлийн бизнесийг тэргүүлж жилд 111 сая ам.долларын орлого оруулан дэлхийн персональ(хувийн, ганцаарчилсан ) компьютерийн үйлдвэрлэлд толгой цохиж байв.

Компьютерийн хөгжлийн үеүүд

1954 оноос хойш 20-оод жилд мянгаад компьютерүүд зохиогдож хэдэн арван сая компьютерүүд хэрэглэгдэж байна. Компьютерийн хөгжлийн дүнд тэдний хурд багтаамж, санах ой, тооцоолох чадал асар их нэмэгджээ. Эдгээр хөгжлийн түвшнээс хамаарч хөгжлийн түвшинг үеүдэд хуваан ангиллаа.

Эдгээр үед нь компьютерийн техник хангамж болон программ хангамжийн онцгой дэвшлүүдийг агуулсан болно.

Эхний үе (1942-1959)

Анхны компьютерүүд өгөгдөл болон инструкциудыг хадгалах зориулалт бүхий хэлхээндээ вакум хоолойг ашигладаг. Гэвч вакум хоолой нь болхи том, хэт халдаг, бүрэн найдьвартай элщектрон төхөөрөмж биш байсан тул асар их алдаатай үйлдэл гардаг байв. Дараа нь соронзон цөмүүд нь санах төхөөрөмжийг хийхэд хэрэглэгддэг болжээ (Зур-B13) Программчлал нь машин хэл дээр хийгддэг байв.

2 дахь үе (1959-1965)

Компьютерийн 2 дахь үеийн хөгжилд вакум хоолойг транзистороор сольсон  явдал орлоо.  Транзистор нь унтраалга мэтээр ажилладаг бөгөөд гэрлийн унтраалга шиг ажиллах боловч ямар нэг хөдөлгөөн түүнд байхгүй.

Ингэснээр компьютерийн овор багасч, нэг үйлдлийг микросекундэд гүйцэтгэх, олон мянган тэмдэгтийг хадгалах боломж бүрджээ. Ингэснээр компьютер үйлдвэрлэгчид илүү багтаамжтай, хурдтай  найдвартай,  халаалт өгдөггүй, жижиг оврын компьютерүүд хийх болжээ. Программууд нь машин болон симболик хэл дээр бичигдэж байв. Симболик хэл гэдэг ньк омпьютерийн команд болон өгөгдлийг дүрслэхэд хэрэглэдэг симбол тэмдэгтүүд юм.

3 дахь үе (1965-1970)

3 дахь үеийн компьютерүүд нь жижиг хэсгүүд бүхий интеграл хэлхээнээс бүрдэнэ. Энд компьютерийн бүхий л хэсгүүд оролт, гаралт, хадгалах, боловсруулах хүчин чадал нэмэгдсэн байгаа бөгөөд оролт гаралтын төхөөрөмжүүд нь телефоны болон бусад төхөөрөмжүүдээр дамжуулан хоорондоо холбогдох боломжийг бүрдүүлсэн. Түүнчлэн дэлгэц нь телевиорын дэлгэцтэй адил болж, дуу хөгжмийг гаргах болж, түүнчлэн гаднаас тодорхой бага хэмжээний дуу оруулах боломжтой болж иржээ. Хадагалах

багтаамжийн тухайд олон сая тэмдэгтийг хадгалах чадвар нэмэгдсэн.

Процессорын хурд секундээр хэмжигдэж, программын хэд хэдэн инструкциудыг  зэрэг гүйцэтгэх болжээ. Проаграммистууд нь өндөр түвшний

хэлүүд дээр объект хандалттай программчлал дээр программчлах болов.

4 дэх үе (1970-)

Мэдээж энэ үед мөн л компьютерийн бүрэлдэхүүн хэсгүүдийг илүү хүчирхэгжүүлэх болсон. Энэ үед гарсан томоохон дэвшил бол бие даасан хадгалах төхөөрөмжийг гаргасан бөгөөд энэ нь сисликоноор бүрэгдсэн байдаг. Мөн лазер санах ойг Үндэсний Сансар Судлалын Газараас зохион бүтээсэн байна. (Зур-B15, B16) Ингэснээр лазер ой нь 50 миллиард гаруй тэмдэгтийг хадгалах чадвартай болжээ. 1970-аад оны эхээр Buroughsдараа нь IBM-ийнхэн өөрсдийн 5000 болон 370 төрлийн компьютерүүддээ виртуал хадгалах зарчмыг танилцуулжээ. Өмнө нь дотоод хадгалах багтаамж ойролцоогоор нэг сая тэмдэгт байсан бол виртуал хадгалах төхөөрөмж нь

хэдэн миллиард, триллион тэмдэгтүүдийг хадгалах боломжийг бүрдүүлсэн.

Энэ үед compact disk (CD) and CDROM гарсан бөгөөд энэ нв он офф биьүүдээр кодлогдох бөгөөд 4800-600 сая битүүдийг хадгалах чадвартай байв. Өөрөөр хэлбэл энэ нь 1000 хуудас текстийг багтаах хэмжээ байв.

Техникийн хувьд гарсан энэхүү дэвшил нь компьютерийн программ хангамжийг хөгжүүлэхэд онцгой хувь нэмэр оруулсан юм.

5 дахь үе (?)

Энэ үеийн компьютерүүд гэхээс илүү ярьдаг машин гэж нэрлэсэн нь дээр

бизээ. Техникүүд улам бүр овор хэмжээ багасч, илүү хүчин чадалтай,

хурдан  болох бол программууд илүү хямд төсөр болно. Мөн ажил мэргэжилд

зориулсан төрөл бүрийн тусгай программуд ихээхэн хэрэглэгдэх болно.

Компьютер 

гэж юу вэ

Электроник болон электромеханик хэсгүүдээс бүрдсэн төхөөрөмжийг компьютер гэнэ. Энэ төхөөрөмжийг дангаар нь ашиглах боломжгүй бөгөөд дараах зүйлүүд нэгдэж, компьютерийн системийг бүрэлдүүлдэг. Ингэснээр бид өөрийн хэрэгцээндээ ашиглах боломжтой болдог.

- Hardware (техник хангамж)

- Software (программ хангамж)

- Өгөгдөл, мэдээлэл (төрөл бүрийн мэдээлэл)

- Гарын авлага, материал (компьютерийн программ,

төхөөрөмжүүдийг ашиглах гарын авлага)

- Хэрэглэгч (компьютерийг ашиглах хүн)

- Холболт (телефон утас, радио релейний шугам, утасгүй холболт, сансрын холболт г.м)

Компьютер нь мэдээллийг тоон хэлбэрт шилжүүлж, программуудийн тусламжтай боловсруулалт хийн, хадгалах төхөөрөмжинд тодорхой хугацаагаар сануулах, мэдээллийг гаралтын төхөөрөмжүүд болох дэлгэцэнд гаргах, принтерээр хэвлэх зэрэг олон төрлийн үйлдлийг гүйцэтгэдэг. . Тоог дүрсэлж бичих болон үйлдэл хийж боловсруулах дүрмүүдийн нэгдлийг тооллын систем гэж нэрлэдэг. Бид тоог 10-тын тооллын системд мэднэ. (Тоог 10 цифрээр дүрсэлж бичдэг) 

Үүнтэй адил аливаа тоог 0, 1 гэсэн хоёр цифрээр дүрслэх 2-тын тооллын систем компьютерт хэрэглэгддэг. Хоёртын тооллын системийн тоонууд 0, 1, 10, 11, 100, 101, 110, … гэх мэтээр бичигддэг. Зөвхөн 0 ба 1 гэсэн утга авдаг мэдээллийг 1 бит (bit-binary digit) хэмжээтэй гэж ярьдаг. 8 бит мэдээлэл нь 1 байт (byte-багц) болдог. Мэдээллийг хэмжээг хэмжих үндсэн нэгж байт юм. 1 байтыг нэг үсэг, эсвэл нэг тэмдэгт гэж тоймлон ойлгож болно. Килобайт, мегабайт зэрэг мэдээллийг хэмжих том нэгжүүдийг ч мөн хэрэглэдэг. Доор нэгжүүдийн хоорондын харьцааг үзүүлэв. 

1024 Вyte = 1 Kilo Byte (1KB) 

1024 KB = 1 Mega Byte (1MB) 

1024 MB = 1 Gega Byte (1GB)

Компьютер нь дараах зүйлүүдээс бүрддэг.

- Санах ой

- Өгөгдлийг хадгалах төхөөрөмжүүд: Хатуу диск,  уян диск, компакт диск, tape төхөөрөмж

- Оролтын төхөөрөмж : гар, хулгана, микрофон

- Гаралтын төхөөрөмж : дэлгэц,принтер, чанга  яригч

- Төв процессор (CPU): бүх үйлдлийг төв процессорт боловсруулдаг

1. Санах ой - RAM (Random Access Memory). Компьютерээр боловсруулах бүх төрлийн мэдээллийг санаж хадгалахад зориулагдсан компьютерийн хэсгийг санах ой гэнэ. Иймд хэрэв санах ой байхгүй бол мэдээлэл боловсруулах боломжгүй болно. Өөрөөр хэлбэл компьютер ажиллахгүй гэсэн үг. Компьютерийн санах ой дахь мэдээлэл компьютерийг унтраахад арилдаг. Ийм чанартай санах ойгоос гадна орчин үеийн компьютерт санасан мэдээлэл нь өөрчлөгддөггүй байнга тогтмол хадгалагдаж байдаг санах ой байдаг. Энэ санах ой дахь мэдээлэл зөвхөн уншиж ашиглахад зориулагдсан байдаг. Ийм санах ойг ROM (Read Only Memory) гэж нэрлэдэг. Компьютерийн санах ой-RAM-ийн хэмжээ нь нэн чухал үзүүлэлт юм.

2. Төвпроцессор-(CPU-Central Processing Unit). Тодорхой үр дүнд хүрэхийн тулд биелүүлэх үйлдлүүдийн дараалалыг программ гэнэ. Тэгвэл программын үйлдлүүдийг алхам бүрээр нь биелүүлдэг компьютерийн хэсгийг төвпроцессор гэнэ. Өөрөөр хэлбэл компьютерийн үйлдэл хийдэг хэсэг нь юм. Компьютерийг хүнтэй зүйрлэвэл, төвпроцессорыг компьютерийн тархи нь гэж хэлж болох юм. Төвпроцессор нь үйлдэл гүйцэтгэх хурдаараа харилцан адилгүй байдаг. Манай оронд голдуу Intel овгийн төвпроцессор бүхий компьютеруудыг хэрэглэдэг. Эдгээр төвпроцессорын Intel 386, Intel 486, Pentium, Pentium Pro, Pentium MMX, Pentium II, Pentium III, Pentium IV8 Pentium D гэсэн моделиуд нь  хэрэглэгдэж ирсэн байна. Түүнээс гадна CPU үйлдвэрлэдэг Intel фирмээс гадна Cyrix, AMD гэх мэт өөр фирмүүд байдаг.

3. Компьютерийн мэдээллийг оруулах, гаргах байгууламж. Аливаа компьютерт мэдээлэл оруулах, гаргах олон янзын төхөөрөмж байж болох бөгөөд зөвхөн стандарт оруулах гаргах төхөөрөмжийг үзье.

а). Дэлгэц (Monitor). Дэлгэц нь хар цагаан, өнгөт, шингэн кристал гэх мэт төрлүүд байдаг. Дэлгэцийн боломж янз бүр байдаг боловч сүүлийн үед зөвхөн VGA (Video Graphics Array) болон SVGA (Super VGA), LCD дэлгэцүүд хэрэглэгдэх болсон байна. Мөн овор хэмжээний хувьд 15 инч -ийн дэлгэц өргөн хэрэглэгддэг. Дэлгэцний дүрсийг дүрслэх цэгийн диаметр нь 0.25 мм, 0.28 мм гэх мэт янз бүрийн боломжуудтай байна.

б). Гар (Keyboard). 101/102 товчлуур бүхий Америк стандартын гар өргөн хэрэглэгдэж байсан боловч Windows 95 систем гарснаар 104 товч бүхий гар нэлээд өргөнөөр хэрэглэх болсон. Гар нь мэдээллийг компьютерт оруулах гол төхөөрөмж юм. Текст бичих үед дэлгэцэн дээр үсэг хаана бичигдэхийг заасан заагуур байх ба үүнийг текст курсор (анивчсан босоо зураас) гэж нэрлэдэг. Текст курсорыг гарнаас удирддаг. Гарны тухай та өөрөө бие даан судлана уу. Жишээлбэл та том жижиг үсгийг хэрхэн бичих, мөр шилжих, текст курсорыг удирдах гэх мэт үйлдлүүдийг судлаарай.

4. Хадгалах байгууламж буюу диск. Бидний өмнө ярьсан компьютерээр боловсруулагдах мэдээллийг санах зориулалттай шуурхай буюу дотоод санах ой RAM нь харьцангуй бага багтаамжтай бөгөөд энэ мэдээлэл нь компьютерийг унтраахад арилдаг. Иймд их хэмжээний мэдээллийг удаан хугацаагаар байнга хадгалах шаардлагатай болдог. Энэ санах ойг гадаад санах ой гэдэг. Өргөн хэрэглэгддэг гадаад санах ой нь компьютерийн диск юм. Дискэнд мэдээлэл бичих болон түүн дээрх мэдээллийг унших төхөөрөмжийг дискийн байгууламж (disk drive) гэдэг. Одоогоор дараахь төрлийн диск  хэрэглэгдэж байна.

1. Уян диск (Floppy disk - FD) 

2. Хатуу диск (Hard disk - HD). 

3. Компакт диск (Compact disk-CD). 

4. Flash диск 

5. USB хард диск

5. Хулгана (Mouse). Орчин үеийн компьютерүүдэд заах (pointing) төхөөрөмжүүд олон хэрэглэдэгийн нэг нь хулгана юм. Хулгана нь хэрэглэгч компьютерийг удирдах болон асуултанд хариулах зэрэгт голчлон хэрэглэгддэг төхөөрөмж юм. Хулгана хэрэв зөв суулгагдсан бол хулганыг ширээн дээгүүрээ хөдөлгөхөд дэлгэцэн дээр чинь сум гүйж байх болно. Энэ сумыг хулганы курсор гэж нэрлэнэ. Хулганы курсорын хэлбэр тухайн үеийн ажлын төлөв, байдлаас хамааран байнга өөрчлөгдөж байдаг.