Хичээлийн сэдэв: РС-ийн бүтэц Windows програмын тухай Хичээлийн цаг: 2 цаг
Хичээл заагч багш: Маг. Б.Пүрэвсүрэн
Утас: e-mail: coole_0823@yahoo.com
Хичээлийн зорилго: Персональ компьютерийн бүтэц, Microsoft Windows програмын тухай,
Windows-ийн орчны программууд, тэдгэээрийн тохиргоог хийх зэрэг мэдлэгийн эзэмшүүлэхэд оршино.
Хичээлийн зорилт: Компьютерийн үүсэл хөгжил,дотоод бүтэц,зохион байгуулалт,нэмэлт тоног төхөөрөмж,хүчин чадлууд, Windows -ийн тухай,түүний ажлын үндсэн талбар,программ болон бусад нэмэлт төхөөрөмжүүдийг ажиллуулах тохиргоог хийх
Microsoft Windows програмын түүхээс
1975 онд Харвардын их сургуулийг төгссөн Билл өөрийн багын найз Паул Алентай хамтран
өнөөгийн Microsoft компанийг байгуулсан түүхтэй. Уг компани Биллийн удирдлаган доор өөрийн бүтээгдэхүүнийг улам хэрэглэхэд хялбар хүмүүст ойрхон хямд үнэтэй болгоход чиглэн ажиллаж байсан. 1975 оны эхээр тэд шинээр гарч байсан Ahair компьютерт зориулан Basic хэлний хөрвүүлэгч хийхэд гол анхаарлаа хандуулан ажиллаж байсан. 1980 онд IBM өөрсдийн шинээр гаргаж байгаа компьютерт Биллийг програм хангамж бичиж өгөхийг хүссэн тул Билл QDOS /Quick and Dirty Operating System/ хэмээх үйлдлийн системийг нэгэн компаниас худалдан авч нэрийг нь MS-DOS болгон өөрчлөөд IBM-тэй гэрээ хийн худалдсан. 1981 оноос тэдэнтэй байгуулсан гэрээний ачаар Microsoft корпорацийн гаргасан хамгийн алдартай бүтээгдэхүүн нь Windows үйлдлийн систем юм. Хамгийн анхны хувилбар нь 1991 онд гарсан Windows 3.1. систем байсан. Үүнээс хойш бүтэн 3 жилийн турш 2000 программистууд хүч хөдөлмөр зарцуулан байж 1995 онд Windows 95 хувилбарыг бүтээжээ. 1998 оны зун Windows 98, 1999 онд цаг хугацааны гажгаас сэргийлэн Windows 2000 хувилбарууд нь гарсан. 2001 онд Windows NT, Windows XP хувилбарууд гарсан. Одоо Windows XP хувилбарыг маш өргөн ашиглаж байна. Windows нь бусад үйлдлийн системүүдээс графикийн интерфейсээрээ ялгагддаг. Өөрөөр хэлбэл командуудыг нь гарнаас бичиж оруулахгүй дэлгэцэн дээр байрлах янз бүрийн дүрс таних тэмдгүүдийн тусламжтайгаар өгч байдагтай холбоотой.
Microsoft Windows програмын үндсэн ойлголт
Windows програм нь PC-ыг өргөн ашиглах боломжийг олгодог зургийн ба графикын горимд ажиллах чадвартай системийн програм юм. Windows програм дээр нэгэн зэрэг олон програмууд нээн ажиллуулж болох ба ажиллуулсан програм бүр цонх хэлбэрээр харагддаг тул цонхнууд /Windows/ гэж нэрлэсэн. Өөрөөр хэлбэл цонх бол Windows програмын мэдээллийг харуулах үндсэн хэрэгсэл юм. Цонхон дотор текст, зураг, файлууд гэх мэт ямар ч төрлийн мэдээлэл байж болно. Цонх нь дотроо олон төрөлтэй байдаг. Тухайлбал энгийн сануулга агуулсан цонхонд зарим удирдах товч нь байхгүй байж болно. Хэрэв цонхонд байгаа мэдээллийн хэмжээ цонхны хэмжээнээс их байвал түүнийг харуулахын тулд цонхны доод хэсэгт эсвэл баруун талд нь гүйлгэх мөр /Scroll bar/ гарч ирдэг. Уг мөрний товчийг гүйлгэн мэдээллийг харах боломжтой. Хэрэглэгч өөрийнхөө шаардлагад нийцүүлэн цонхыг дурын байдлаар тохируулах бололцоотой. Цонх нь хэд хэдэн хэсгүүдээс тогтоно. Цонхны бүтцийг авч үзье.
Гарчгийн мөр /Title bar/
Цонх бүрийн хамгийн дээд талд байрлах мөр бөгөөд цонх удирдах товчлуур /цонх удирдах цэсний командуудын дүрс/, програмын нэр, програмын нэрийн урд буюу цонхны зүүн дээд буланд цонх удирдах цэс /control menu box/ байрлана. Гарнаас Alt ба Space товчлуурыг хослуулан дарж сонгоно. Уг цэсний командуудыг авч үзье.
Restore- Цонхыг өмнө байсан хэмжээнд шилжүүлнэ.
Move- Цонхыг зөөх боломжтой болгоно.
Size- Цонхны хэмжээг өөрчлөх боломжтой болгоно.
Minimize-Цонхыг хамгийн жижиг хэмжээнд оруулах бөгөөд энэ үед цонх
дэлгэцэнд харагдахгүй харин цонхны нэр Start цэс байрласан мөрөнд /Task bar/ харагдаж байдаг. Maximize- Цонхыг дэлгэц дүүрэн томруулна. Close =Alt+F4 Програмаас гарч цонхыг хаах команд Alt товчлууруудыг хослуулан дарж гүйцэтгэж болно. Хэрвээ командын цонхыг хаах бол дээрх 2 аргаас гадна цонхны доор байрлах Cancel товч эсвэл гарнаас /keyboard/ Esc товчлуурыг дарж цонхыг хааж болно.
Цэсний мөр /Menu bar/
Командуудыг агуулсан цэсүүд, нээсэн файлыг хаах товч, тусламж авах командын дүрс байрлана. Цэсний болон командын нэрний ямар нэг үсэг нь доогуураа зураастай байдаг. Alt товчийг доогуураа зураастай үсэгтэй хамт дарахад цэс болон команд нээгдэнэ. Цэсэн доторх зарим командууд ардаа гурван цэгтэй (…) байдаг. Ийм коамндуудыг ажиллуулахад сонголт хийгдэх цонхыг нээдэг. Гурван цэггүй командыг сонговол шууд ажиллах боломжтой байдаг. Цэсэн доторх тод байгаа командууд шууд ажиллах ба бүдэг саарал командууд ажиллах боломжгүй байгааг илэрхийлэх бөгөөд ажиллуулахын тулд ямар нэгэн үйлдэл /объектыг сонгох г.м./ заавал урьдчилан хийх шаардлагатай байдаг.
Тусламж авах товч. Тайлбар авахыг хүссэн дурын командыг бичээд Enter товчлуур дарахад тухайн командын тухай бүх мэдээллийг авах боломжтой.
Энд toolbar-ын тухай мэдээлэл авахаар бичсэн байна. Нээж ажиллуулсан файлыг хаах бөгөөд програмын цонхыг хаахгүй.
Хэрэгслийн мөр /Toolbar/
Хэрэглэгчийн ажиллагааг хялбарчлах үүрэгтэй цэсний мөрийн доор байрлах командуудын дүрсийг агуулсан мөрийг хэлнэ. Хэрэгслийн мөрийг ямар ч програмын хувьд View цэснээс сонгодог.
Ажлын мөр буюу Taskbar
Windows-н дэлгэцийн доод хэсэгт орших Start цэсийг агуулсан зурвасыг ажлын мөр буюу Taskbar гэнэ. Уг зурваст хэрэглэгчийн ажиллуулсан нээлттэй байгаа програмуудын нэр харагдаж байдаг. Нээлттэй байгаа програмын нэрэн дээр хулганы баруун товчийг дарвал цонх удирдах цэсний командуудыг агуулсан хураангуй цэсийг нээдэг. Тэдгээрийн хооронд хулганаар хурдан шилжиж болохоос гадна Alt+Tab товчлуурын хослолоор шилжинэ. Мөн түүний эхэн хэсэгт хурдан ажиллуулах зорилгоор хэрэгтэй програмуудын дүрс /shortcut/ байрласан байдаг ба төгсгөл хэсэгт системийн он сар цаг хугацаа болон бусад идэвхтэй ажиллаж байгаа програмууд харагдаж байдаг. Хэрвээ Start цэсэнд байрлаж байгаа програмуудын дүрсийг Taskbar дээр байрлуулахыг хүсвэл:
1. Start цэсийг нээнэ.
2. Тухайн програмынхаа дүрсийг хулганаар чирж Taskbar дээр байрлуулна.
Хэрвээ програмын дүрсийг Taskbar дээрээс устгахыг хүсвэл дүрсэн дээр хулганы баруун товчийг дарж хураангуй цэснээс Delete командыг сонгоно. Taskbar-г дэлгэцийн аль ч захад байрлуулж болдог. Ингэхийн тулд түүнийг хулганаар чирэн хүссэн талдаа аваачиж болдог. Мөн түүний өндрийн хэмжээг өөрчлөхийн тулд ирмэг дээрээс нь хулганаар чирж томруулж болно. Заримдаа энэ шугам дэлгэц дээр харагдахгүй болсон байх бөгөөд хулганаар ойртох үед өөрөө гарч ирдэг. Нээлттэй байгаа олон програмуудыг зэрэг хааж болно. Үүний тулд:
1. Ctrl товчийг дарж байгаад хулганаар хаахыг хүссэн програмуудынхаа нэрийг Taskbar-аас
сонгоно.
2. Сонгож дууссаны дараа дээр нь хулганы баруун товчийг дарж хураангуй цэснээс Close group командыг сонгоно.
Taskbar-н тохируулга хийх
Taskbar дээр хулганы заагч байрлуулаад баруун товчлуурыг дарахад дараах командуудыг агуулсан цэс гарч ирнэ.
Toolbars- Хэрэгслийн мөрийг сонгох
Cascade- нээлттэй байгаа програмын цонхнуудыг шаталсан хэлбэрээр харуулна.
Tile Windows Horizontally- Цонхнуудыг хэвтээ тэнхлэгийн дагуу зэрэгцүүлж байрлуулна. Tile Windows Vertically- Цонхнуудыг босоо тэнхлэгийн дагуу зэрэгцүүлж байрлуулна. Show the desktop- Зөвхөн дэлгэцийг харуулна.
Undo minimize all- Бүх жижигрүүлсэн цонхыг томруулна.
Task Manager- Нээж ажиллуулсан програмуудыг хаах, нэг програмаас нөгөө руу шилжих харилцах цонхыг нээнэ.
Lock the taskbar- Шилжих зурваст ямар нэгэн өөрчлөлт хийгдэхгүй болгож цоожилно.
Properties- Ажлын мөрийн тохируулга хийх командуудыг агуулсан цонх нээгдэнэ. Уг цонхны командуудыг авч үзье.
• Lock the taskbar- Taskbar-г зөөх шилжүүлэх болон ямар нэгэн тохируулга хийгдэхгүй болгоно.
• Auto hide the taskbar- Програмын цонхыг нээх үед шилжих зурвас харагдахгүй болно.
• Keep the taskbar on top of other windows- Taskbar-г цонхны дээр байнга харагдаж байхаар тохируулна.
• Group similar taskbar buttons- Ижил төрлийн програмуудыг нэг нэрийн доор бүлэглэж байрлуулна.
• Show Quick Launch- Прорамуудыг хурдан ажиллуулах зорилгоор зарим байнга хэрэглэгддэг програмын дүрсийг Taskbar дээр байрлуулна.
• Show the clock- Системийн цаг хугацааг харуулна.
• Hide inactive icons- Идэвхгүй буюу ажиллуулаагүй байгаа програмын дүрсийг нууцлана.
• Customize- Програмын дүрсийг дэлгэцэнд байнга харуулах эсвэл нууцлах хэрэглэгчийн тохируулга хийнэ. Start цэс:Програмыг эхлүүлэхдээ Taskbar дээр байрлах Start цэсийг хэрэглэнэ. Эсвэл гарны товчлуураас á товчлуурыг дарж Start цэсийг нээж болно. Уг товчийг хэрэглэн програмыг эхлүүлэх, баримтуудыг нээх, системээ өөрийн дур сонирхолд нийцүүлэн өөрчлөх, тусламж авах, PC-ээс ямар нэг зүйлийг хайх гэх мэт зүйлүүдийг хийж болно. Start цэснээс програм хасахдаа програмын нэрэн дээр хулганы баруун товчийг дарж Delete командыг сонгоно. Харин нэмэх бол нэмэх shortcut буюу програмынхаа дүрсийг түүн дээр чирэн авчирна. Мөн өөр аргаар нэмж болно. Үний тулд:
1. Taskbar дээр хулганы баруун товчийг дарж Taskbar-н тохируулгын цонхыг нээнэ.
2. Start menu цонхноос Classic Start menu командыг сонгоно.
3. Хэрвээ програм нэмэх бол Add товчлуурыг, хасах бол Remove товчлуурыг дарна.
Хэрэв илүү нарийн үйлдэл хийх хэрэгтэй байгаа бол тухайлбал нэг хавтсанд байгааг нь нөгөө хавтас руу хуулах зөөх гэх мэт үйлдлүүдийг хийх хэрэгтэй бол Advanced командыг сонгоно. Clear команд нь текстэн мэдээлэл, програмын файл, интернетээс татсан файлуудыг устгана.
Start цэсэнд байрлах командуудыг авч үзье.
All Programs- PC-д байгаа бүх програмуудын жагсаалтыг харуулна.
My documents- My documents хавтас дахь баримтуудыг харуулна.
My recent documents- хамгийн сүүлд ажиллуулсан 15 файлын нэрсийн жагсаалтыг харуулна. My computer- Диск файл хавтастай ажиллах програм
Control Panel- Системийн тохируулгыг өөрчилнө.
Printers and Faxes- Принтер ба шинэ төхөөрөмж нэмж суулгах ба устгах. Search- Файл ба каталог, компьютерыг хайх
Run- Програмыг нээн ажиллуулах
Log off- Өөр хэрэглэгч ажиллах боломжийг олгоно.
Turn off computer- PC- ыг унтраах ба програмын ажиллагааг дахин эхлүүлэх.
Log Off Windows нь олон хэрэглэгчийн үйлдлийн систем бөгөөд хэрэв энэ горимд байгаа бол Windows-г анх ачаалахад ямар хэрэглэгч орох гэж байгааг асуудаг. Энд хэрэглэгчийн нэр, нууц үгээ бичиж өгнө. Системд орох процессыг Log on, системээс гарч Windows-г дахин эхлүүлэх процессыг Log off гэнэ.
Switch User- 1 хэрэглэгчийн сиситемээс гарч өөр хэрэглэгчийн систем рүү орохдоо уг товчийг хэрэглэнэ.
Компьютерыг унтраах командыг авч үзье.
Stand by- Компьютерыг түр идэвхгүй байдалд оруулна. Энэ үед бүх процесс зогсож, процессорын сэнс ч ажиллахгүй болох боловч бүрмөсөн унтарснаас ялгаатай. Энэ байдлаас гаргахын тулд гарнаас /keyboard/ Wake Up товчлуурыг дарна.
Turn Off- Системийн ажиллагааг дуусгаж компьютерыг угтраана. Компьютерыг цахилгаан тэжээлээс шууд салгаж болохгүй. Компьютерыг цахилгаан тэжээлээс салгахын өмнө нээлттэй байгаа бүх цонхнуудыг хааж компьютерыг унтраахад бэлтгэнэ. Үүний дараа уг командыг сонгоно. Хэрэв компьютерыг зөв горимоор унтраахгүй бол програмын бүтэц болон дискэнд эвдрэл үүсдэг. RestartКомпьютерыг дахин ачаална. Ихэнхдээ компьютер гацах үед хэрэглэдэг.
No comments:
Post a Comment