Хичээлийн сэдэв: ,Вирус,антивирус,Windows сиситемийн орчин дахь программ,
Windows Explorer программтай ажиллах
Хичээлийн цаг: 2 цаг
Хичээл заагч багш: Маг. Б.Пүрэвсүрэн
Утас: Е-мэйл: Coole_0823@yahoo.com
Хичээлийн зорилго: Вирус,антивирус,Windows сиситемийн орчин дахь программтай ажиллах,
Windows Explorer программтай ажиллахзэрэг мэдлэгийн эзэмшүүлэхэд оршино.
Хичээлийн зорилт: Вирус,антивирусын тухай ойлголт ,Дэлгэц,taskbar,start цэсний тохируулгыг хийх Windows Explorer программд файл,хавтастай ажиллах, зөөх,хуулах ,мэдээллийг хайх,диск хэвжүүлэх,хуулах зэрэг мэдлэгийн эзэмшүүлэхэд оршино.
Компьютерийн вирус гэж юу вэ?
Вирус гэдэг нь компьютерийн хэвийн vйл ажиллагааг өөрчлөх чадвартай багахан хэмжээний программ юм. Вирус нь дараах 2 нөхцлийг хангасан байдаг:
- Өөрөө өөрийгөө ажиллуулдаг (идэвхижvvлдэг). Өөрийн программчлалын кодоо ямар нэг программийг дуудаж ажиллуулахдаа нэмдэг.
- Өөрийгөө хуулдаг. Жишээ нь ямар нэг executable файлыг өөрийн нэрээр дарж хуулдаг. Вирус нь компьютер болон сvлжээний серверvvдэд идэвхижин хор учруулдаг. Зарим вирусvvд компьютер дэхь программийг гэмтээх, файлуудыг устгах, хатуу дискийг формат хийх зэрэг хор хөнөөлтэй vйлдлvvдийг гvйцэтгэхээр программчлагдсан байдаг бол зарим нь ийм хор учруулахгvйгээр зөвхөн өөрийгөө хуулж, вирус халдаасан гэдгээ мэдэгдvvлэхийн тулд текст, видео, дуут захиаг vлдээх зэрэг vйлдлvvдийг хийдэг. Гэвч энэ бvгд нь эцсийн эцэст компьютер ашиглаж буй хэрэглэгчдэд их бага бэрхшээлvvдийг учруулдаг. Жишээ нь идэвхижин ажилласан программ нь санах ойд сууж тодорхой хэмжээний санах ойг эзэлсэнээр систем хэвийн бус ажиллаж улмаар систем сөнөх ч явдал тохиолддог.
Вирусны 5 төрөл байдаг:
- File infector viruses буюу .exe, .com өргөтгөлтэй программ файлыг гэмтээдэг вирусvvд байдаг.Эдгээр вирусvvдийн ихэнх нь санах ойд сууж, тодорхой хэмжээг нь эзэлдэг вирусvvд байдаг. Нэгэнт вирус санах ойд суусан бол вирустээгvй executable файлууд бvгд вирустдэг. Jerusalem, Cascade нар нь энэ төрлийн вирусvvд юм.
- Boot sector viruses буюу системийг эхлvvлдэг хатуу болон уян дискэн дээрх программ болох вoot record-г гэмтээдэг вирус. Компьютер асахад boot record ажилладаг. Boot sector вирус нь boot record бvхий уян болон хатуу дискэнд идэвхижин хэрэглэгч уг дискvvдийн аль нэгээс системээ эхлvvлэхэд идэвхиждэг. Энэ төрлийн вирусvvд нь санах ойд суудаг. Ихэнх нь DOS системд ажиллахаар программчлагдсан байдаг. Вирус компьютерт идэвхижсэн л бол write protect хийгдээгvй бvх уян дискэнд вирус хуулагддаг. Form, Disk Killer, Michelangelo болон Stoned вирусvvд нь энэ төрлийнх юм.
- Master boot record viruses нь санах ойд суудаг бөгөөд boot sector вирус шиг дискийг вирустvvлдэг. Гэхдээ энэ 2 төрлийн вирусvvдийн гол ялгаа нь вирусvvдийн код нь хаана байрлаж байгаагаараа өөр байдаг. Жишээ нь master boot record -г гэмтээдэг вирус нь master boot record-н гэмтэхээс өмнөх хувийг өөр газар хадгалдагт оршино. Хэрвээ Windows NT систем бvхий компьютер boot sector болон master boot sector вирусvvдийн аль нэгээр халдварласан бол системээ ачаалж чаддаггvй. Энэ нь Windows95/98 -с өөрөөр системээ ачаалдагт байгаа юм.
Хэрвээ таны Windows NT систем FAT төрлөөр форматлагдсан бол DOS vйлдлийн системд ачаалан вирусын эсрэг программ ашиглан арилгах боломжтой. Харин NTFS төрлөөр форматлагдсан бол Windows NT Setup диск гэсэн 3 ширэхг дискээр системийг сэргээх боломжтой. NYB, AntiExe, Unashamed зэргvvд нь энэ төрлийн вирусvvд юм.
- Multi-partite viruses (мөн polypartite гэж нэрлэдэг) вирусvvд нь boot record болон программийн файлуудыг гэмтээдэг. Эдгээрийг эргэж сэргээхэд их хэцvv байдаг. Boot-г цэвэрлэсэн ч файлуудыг гvйцэд цэвэрлэж чаддаггvй болохоор эргээд boot-г гэмтээдэг. Үvн шиг файлуудыг цэвэрлэсэн ч boot-г цэвэрлэж чаддаггvй. One_Half, Emperor, Anthrax, Tequilla зэрэг нь энэ төрлийн вирусvvд.
- Macro viruses Ихэвчлэн документ файлуудад халдварладаг. Энэ төрлийн вирусvvдийг арилгахад цаг их зарцуулж, мөнгө их vрдэг. Microsoft Office 97 программ дээр Visual Basic программчлал хийгдэх боломжтой болсноор макро вирусvvд нь зөвхөн документ файлуудыг гэмтээх бус Microsoft Office Word, Excel, PowerPoint болон Access-н файлуудыг гэмтээж байна. Мөн өөр төрлийн файлуудыг ч гэмтээх тохиолдол шинээр гарч байгаа. Энэ төрлийн вирус нь бусад программуудын программчлалын хэлийг ашиглан автоматаар ямар нэгэн vйлдлvvд хийх боломжыг олгодог. W97M.Melissa, WM.NiceDay, W97M.Groov нар нь энэ төрлийн вирусvvд юм.
Desktop
Windows-ийн үндсэн дэлгэцийг Desktop гэнэ. Таны компьютерын тохиргоо нь өөрт байгаа програмуудаасаа хамаарч компьютерын дэлгэц дээр програмуудын дүрсийг бий болгодог тул компьютер бүрд тогтмол тооны ижил дүрс байдаггүй. Дэлгэц дээр байнга тааралдах програмын дүрсүүдийг тайлбарлая. My computer- Таны компьютерт байгаа дискийн төхөөрөмжүүд, таны хийсэн файлуудыг агуулсан хавтас юм. Компьютерынхаа тухай мэдээлэл авахыг хүсвэл дүрсэн дээр хулганы баруун товчийг дарж хураангуй цэснээс Properties командыг сонгоно. Ер нь Windows-н орчны дурын элементийн тухай мэдээ авахдаа дээрх үйлдлийг хийдэг. Миний компьютер нь сонгосон диск болон түүн доторх файл хавтаснуудыг удирдан зохион байгуулах, дурын програм файлыг нь сонгон ажиллуулах боломжийг олгодог. Та өөрийнхөө компьютер дээр байгаа зүйлсийг харахыг хүсвэл:
1. Desktop дээрх My Computer дүрсэн дээр хурдан хоёр дарах юмуу эсвэл Start цэснээс сонгон ажиллуулна.
2. Уг програмын цонхонд дискийн нэрс байрлах бөгөөд агуулгыг нь харахыг хүсэж байгаа диск болон тухайн диск дээрх хавтасны дүрсэн дээр хоёр дарна. Тухайн диск дээрх файл, програм ба хавтаснуудын дүрс гарч ирнэ.
3. Хэрэгтэй файл, хавтас болон Веб сайтыг нээхийн тулд түүн дээр хоёр дарна.
Recycle Bin- Хогийн сав Устгагдсан мэдээллүүд хогийн саванд түр хадгалагдаж байдаг. Энд санах байгууламж бүхий нөөцийн сан байдаг. Windows-н болон түүний горимын ямар нэгэн програм дээр хийгдсэн зүйлийг устгах үед хамгийн түрүүнд энэ сав түүнийг хүлээж авдаг. Хогийн саванд байгаа мэдээлийг дахин сэргээхдээ уг мэдээллээ сонгоод File цэсний Restore командыг сонгоно. Эсвэл хулганы баруун товч дарж хураангуй цэснээс Restore командыг сонгоно. Харин PC-ээс бүрмөсөн устгахдаа File цэсний Empty recycle bin командыг сонгоно.
My Network Places- Сүлжээнд холбогдсон хэрэглэгчид болон хэвлэгч, файл зэрэг нөөцүүдийг харуулсан цонх гарна. Хэрвээ та сүлжээнд орсон бол сүлжээнд холбогдсон хэрэглэгчдийн компьютерын нэрс цонхонд харагдаж байдаг. Хэрвээ танд тэдгээрийн аль нэг руу хандах эрх байгаа бол түүнийг сонгон файл хавтсаа хуулж, зөөж болно. Харин эрх байхгүй бол ингэх боломжгүй.
My documents- Windows-н орчинд хийгдсэн баримтууд хадгалагдах үндсэн хавтас юм. Хэрвээ хавтасны тохиргоог өөрөөр тохируулаагүй бол таны хийсэн баримтууд шууд энэ хавтас дотор хадгалагддаг.
Internet Explorer- Internet-д холбогдон Internet-н веб хуудсуудыг үзэх боломжтой. Үүнийг Веб браузер гэж нэрлэх ба өөр нэг браузер бол Netscape Navigator юм.
Үндсэн дэлгэцийн /Desktop/ тохируулга
Үндсэн дэлгэц буюу Desktop-ын дурын хэсэгт хулганыг баруун товчийг дарах үед дараах командуудыг агуулсан цэс гарч ирдэг.
Arrange icons by дэлгэц дээрх дүрсүүдийг эрэмбэлнэ. Үүнд:
• Name Нэрнийх нь үсгийн дараалаар эрэмбэлнэ.
• Size-Хэмжээгээр нь эрэмбэлж байрлуулна.
• Type- Өргөтгөлөөр нь эрэмбэлж байрлуулна.
• Modified- Үүссэн он сар, цаг хугацаагаар нь эрэмбэлнэ.
• Auto arrange- Автоматаар эрэмбэлнэ.
• New шинээр програмын ба каталогийн дүрс үүсгэнэ. Дараах 2 командыг агуулдаг.
• Folder- хавтас үүсгэнэ. Хавтсыг дараах дарааллаар үүсгэнэ.
1. New-Folder командыг сонгоно.
2. Хавтсын нэрийг оруулаад Enter товч дарна.
• Shortcut- програмын дүрс үүсгэнэ. Програмын дүрсийг дараах дарааллаар үүсгэнэ.
1. Browse командаар тухайн програмын байрлаж байгаа замыг зааж өгнө.
2. Next товчлуур дарж дараагийн алхам уруу шилжинэ.
3. Type a name for this shortcut хэсэгт дүрсийн нэрийг оруулна.
4. Finish товчлуур дарахад дэлгэц дээр уг програмын дүрс үүснэ.
Дээрх зурган дээр Browse товчлуурыг дарж дүрсийг нь үүсгэх файлын байрлаж байгаа замыг Browse for folder цонхонд зааж өгсөн байгаа нь харагдаж байна.
• Properties дэлгэцийн тохируулга хийх команд бөгөөд мөн Start-Control Pаnel-Display дарааллаар ажиллуулж болно.
• Themes- Дэлгэцийн арын фон болон дүрсний тохируулга хийх цонх
Desktop- Дэлгэцийн фонын зургийг сонгоно. Цонхны дээд хэсэгт сонголтууд өөрчлөлтийн дараах байдлыг урьдчилан харуулдаг.
Үүнд дараах командууд байрлана.
o Background- Зургийн жагсаалт байрлана.
o Browse- Өөр хавтас дискнээс зургийг сонгож байрлуулах
o Position- Зургийн байрлалыг сонгоно.
§ Сenter- дэлгэцийн төвд байрлуулна.
§ Tile- Зургийг дэлгэц дүүртэл давтаж байрлуулна
§ Stretch- Зургийг дэлгэц дүүрэн томруулж байрлуулна.
§ Color- дэлгэцийн дэвсгэр өнгийг сонгоно. Дэлгэц дээрх зураг дэлгэц дүүрэн байрлаагүй үед дэвсгэр өнгө харагдаж байдаг.
o Customize desktop- Дэлгэц дээр шинээр програмын дүрсийг нэмж байрлуулах бөгөөд
хэрэглэгддэггүй дүрсийг устгана.
o OK- сонгосон тохируулгуудыг хэрэгжүүлнэ.
o Apply- Командын цонхыг хаалгүйгээр тохируулгуудыг хэрэгжүүлнэ.
• Screen saver- Ямар нэгэн үйлдэл хийгээгүй үед дэлгэц хамгаалах програм ажиллуулж дэлгэцийг түр унтраах горимд шилжүүлнэ. Уг програмыг санамж бичиг гаргах, гадны хэрэглэгч таны компьютерт нэвтрэхээс хамгаалах зорилгоор хэрэглэж болно.
o Screen saver - Дэлгэц хамгаалах програмыг сонгох
o Settings- Сонгосон програмын тохируулгыг хийх
o Preview- Сонгосон програмыг урьдчилан харуулах
o Wait … minutes: Компьютерыг ашиглалгүйгээр заасан хугацаа өнгөрөхөд дэлгэц хамгаалах програм ажиллаж эхэлнэ.
o On resume, password protected- Дэлгэц хамгаалагчийг ажиллаж байхад өөр хэрэглэгч таны компьютер дээр ажиллаж чадахгүй байхаар нууц үгээр хамгаалдаг.
o Power- дэлгэц хамгаалах програм ажиллаж байх үед цахилгаан эрчим хүч хэмнэх боломж олгох цонхыг нээнэ.
• Appearance- Windows-н орчны бүх цонхны харагдах байдлыг тохируулна.
o Windows and buttons- Цонх болон товчлууруудын тохируулга
o Color scheme- Цонхны бүх элементүүдийн өнгийг өөрчилнө.
o Font size- Цонхны элементүүд дээр байрлах текстийн үсгийн хэмжээг тохируулна.
o Effects- Цэс болон командын текстийн үсгийн шрифтийн тусгай тохируулга хийнэ. Effects цонхны командуудыг авч үзье.
Use the following transition effect for menus and tooltips- Цонхны элементүүдийг хөдөлгөөнд оруулах Use large icons- Цонхны элементүүдийг том хэмжээгээр харуулна.
Show shadows under menus- Цэсэн дээр ойртон очих үед сүүдэртүүлж харагдуулна.
Show window contents while dragging- Идэвхгүй бол цонхыг зөөх үед уг цонхны хүрээ эхлээд шилжих ба хулганы зүүн товчийг сулласан үед цонх бүхэлдээ шилжинэ. Харин идэвхжүүлсэн үед цонх бүхэлдээ шууд зөөгдөнө.
Advanced- Цонхны бүх элементүүдийн тохируулга хийнэ.
Size- Элементийн хэмжээ
Color- Элеменийн өнгө
Font- Элемент дээр байрлах текстийн үсгийн хэлбэр сонгоно.
Size- Элемент дээр байрлах текстийн үсгийн хэмжээг сонгоно.
Color- Элемент дээр байрлах текстийн өнгийг сонгоно.
Settings- Дэлгэцийн өнгө болон дэлгэцийг дүрслэх цэгийн тоог тохируулдаг. Screen resolution- Дэлгэцийн цэгийн тоог өөрчилнө.
Color quality- өнгө ялгах чадварыг сонгоно.
Advanced- Дэлгэц болон дэлгэц удирдах электрон төхөөрөмжийн /Display adapter/ тохируулга хийнэ. Ямар ч цонхонд дараах 3 команд байрлана. OK- Уг тохируулгуудыг хэрэгжүүл
Cancel- Тохируулгуудыг хэрэгжүүлэлгүй цонхыг хаана.
Apply- Цонхыг хаалгүйгээр мөн PC-ыг унтраалгүйгээр хийсэн тохируулгуудыг хэрэгжүүлнэ. Файл хавтсыг хайх
Дискэн дээр хадгалагдсан дурын мэдээллийг файл гэнэ. Файлын нэрийг хэрэглэгч өөрөө өгдөг. Файл нь ямар мэдээлэл хадгалагдсаныг, ямар програмаар нээх, мөн хадгалахыг тодорхойлогч өргөтгөлтэй байдаг. Өргөтгөл нь 3 тэмдэгтээс бүрдэнэ.
1. Start товчийг дарж Search командыг сонгоно.
2. All files and folder командыг сонгон nar.doc гэсэн файлыг хайя. Хэрвээ All or part of the file name хэсэгт nar гэж бичвэл nar гэсэн үг агуулсан файл хавтсыг хайна. Хэрвээ nar.doc гэж бичвэл уг файлыг хайна.
3. Search товчлуурыг дарж хайлтыг эхэлнэ.
4. Look in хэсэгт файл хавтсыг ямар диск хавтаснаас хайхаа бичнэ. Дараах зурган дээр С:\ буюу Hard дискнээс мэдээлэл хайхаар сонгосон байна.
5. Хайх явцад хайж буй файл хавтас олдсон бол хайлтыг зогсоохдоо Stop товчлуурыг дарна.
Хайлт хийдээ дараах тэмдэглэгээг ашиглана. ? тэмдэг 1 тэмдэгтийг илэрхийлнэ. * тэмдэг бүх тэмдэгтийг илэрхийлнэ. Жишээ нь: n* гэж бичвэл n үсгээр эхэлсэн бүх файл хавтсыг хайна. ??o? дурын 2 тэмдэгтээр эхэлсэн 3 дахь тэмдэгт нь о үсэг байх ба сүүлийн тэмдэгт нь дурын байх 4 тэмдэгтээс тогтсон файл хавтсыг хайна. *.doc нэр нь хэдэн ч тэмдэгтээс тогтсон байж болох doc өргөтгөлтэй файлуудыг хайна. ??.* нэр нь 2 тэмдэгтээс тогтох өргөтгөл нь ямар ч байж болох файлуудыг хайна.
Файл хайх
Start цэснээс Search командыг сонгож хайна. Ямар төрлийн файл хайхаа эхлээд зааж өгнө. Үүнд: Pictures, music or video - Зургийн програм ба файл хайх үед хэрэглэнэ.
Documents- Бүх баримт бичгийг хайна.
All files and folders- Бүх файл каталогийг хайна
Computers or people- Сүлжээнд холбогндсон компьютеруудыг хайна.
Програм болон файл хайхдаа нэрийг нь дараах байдлаар бичиж өгнө. Жишээ нь: Tuya- tuya нэртэй файлыг хайж олно.
Үргэжлэл бий.............
No comments:
Post a Comment